مطالب مرتبط: شهید آیت، میرحسین موسوی و فراماسونری
                      ابهامها در ترور آیت در گفتگو با فرزند شهید

شهید آیت، مرید یا منتقد مظفر بقایی؟

شهید آیت که از سنین نوجوانی یک فعال سیاسی بود، در سیر زندگی سیاسی خود، سابقه عضویت در حزب زحمتکشان، به رهبری مظفر بقایی را دارد. از آنجا که مظفر بقایی در تاریخ سیاسی معاصر ایران و خصوصا در جریان اختلاف بین آیت الله کاشانی و دکتر مصدق، عنصری بدنام است، مخالفان آیت، به سابقه عضویت او در حزب زحمتکشان و ارادتش به مظفر بقایی تاکید می کنند. این مخالفان، با وجود شهرت به حق یا ناحق بقایی به عنوان یک مهره انگلیسی، اولا آیت را «سرسپرده» بقایی معرفی می کنند، ثانیا موذیانه در صدد القای این مطلب هستند که آیت به دستور بقایی، اصل ولایت فقیه را برای گنجاندن در قانون اساسی مطرح کرده است. اما آیا شهید آیت، مرید بقایی بوده است؟

شواهد تاریخی برخلاف ادعای مخالفان آیت، بر استقلال رای و روحیه انتقادی او در برابر بقایی دلالت می کنند. تا آنجا که سرانجام شهید آیت به دلیل رویه انتقادی خود در برابر بقایی از حزب زحمتکشان اخراج می شود! جالب است که منتقدان شهید آیت، به سابقه عضویت او در حزب بقایی اشاره می کنند، اما به اخراج او از حزب اشاره نمی کنند! نامه 94 صفحه ای مورخ 3/9/1342 شهید آیت به مظفر بقایی که سراسر، انتقاد از رویه سیاسی بقایی وحزب زحمتکشان است، سندی است که مدعیان سرسپردگی شهید آیت به بقایی نمی توانند وجود آن را انکار کنند.(1) 

درمورد مناسبات بین شهید آیت و بقایی در کتاب «زندگینامه سیاسی دکتر مظفر بقایی»، چنین می خوانیم:

«تحولات سالهای 1341 و 1342،‌ بسیاری از نیروهای حزب زحمتکشان را که با انگیزه های مذهبی وارد صفوف این تشکیلات شده بودند،‌ در مقابل مواضع رسمی بقائی قرار داد...بدون تردید برجسته ترین منتقد خط مشی بقائی در این زمان،‌ سید حسن آیت بود.»(2)

«در نیمه دوم دهه سی، تحولات مهمی در صفوف حزب زحمتکشان بروز کرد که منشاء حوادث زیادی شد.

یکی از مهمترین این تحولات شکل گیری نسلی از اعضای حزب بود که تعلقات و گرایشهای مذهبی داشتند. اینان جشن گرفتن روز 28 مرداد و اطلاق قیام ملی به آن کودتا را مورد انتقاد سخت قرار دادند، از نهضت امام خمینی حمایت کردند و به طور کلی فراکسیون جدیدی را در درون حزب شکل دادند. اینک دو نسل از اعضای حزب قابل شناسایی بودند:‌ نسل اولِ اعضای حزب که همچنان شاه را از تعرض و یا حتی انتقاد مصون می دانستند و گروهی دیگر که نوک تیز حملات خود را متوجه دربار می کردند. بقانی خود در صف نخست قرار داشت و حرکت 15خرداد را هم مورد انتقاد قرار می داد، به همین دلیل وی تا مدتها بعد از آن هم در برابر این حادثه سکوت کرد و با انتقاد جدی اعضای مذهبی حزب مواجه گردید. نخستین کنگره حزب نیز در سال 1341 در اصفهان برگزار شد و از آنجا نخستین زمزمه های انتقاد از بقایی به گوش رسید. برجسته ترین چهره منتقد بقایی در این دوره سیدحسن آیت بود که بدون پروا اقدامات حزب زحمتکشان را به باد انتقاد گرفت. از این دوره تا پیروزی انقلاب دو صف متمایز در حزب قابل مشاهده بود.

دوره ششم فعالیت حزب زحمتکشان از سال 1342 آغاز گردیده و تا مقطع پیروزی انقلاب اسلامی تداوم می یابد. در این دوره شخص بقائی فعالیت سیاسی مهمی نداشت،‌ لیکن اعضای مذهبی حزب در برخی تحولات سیاسی این زمان ذی نقش بودند و به همین دلیل از حزب اخراج شدند، دو تن آنان سیدحسن آیت و شیخ رضا فعال بودند. آیت در نیمه های دهه چهل(3) و فعال در نیمه های دهه پنجاه از حزب زحمتکشان اخراج شدند، هرچند آیت بعدها در دوره اول مجلس خبرگان از بقایی تمجید کرد.» (4)

امیرسعید نقی زاده سهی(5)، از اعضای حزب جمهوری اسلامی که از قبل از پیروزی انقلاب اسلامی با شهید آیت حشر و نشر داشته است و خود را مرید ایشان می داند، در مورد تمجید شهید آیت از بقایی در مجلس خبرگان قانون اساسی چنین می گوید:

«شهید آیت در مجلس خبرگان گفت هر انسانی مجموعه ای از خوبیها و بدیها است و البته نسبت این خوبی و بدی در افراد مختلف متفاوت است. اما کسانی که این روزها به بقایی حمله می کنند، به خاطر بدیهای او نیست. ای کاش به خاطر بدیهای بقایی به اوحمله می کردند. آنها به بقایی به خاطر خوبیهای او حمله می کنند و گرنه خود من (آیت)، بزرگترین منتقد بدیهای بقایی هستم. مخالفان من، خوبیهای بقایی را قبول ندارند و با بدیهایش موافقند»(6)

رابطه اصل ولایت فقیه و مظفر بقایی

مخالفان ولایت فقیه بارها این شایعه را تکرار کرده اند که تلاش آیت برای گنجاندن اصل ولایت فقیه در قانون اساسی، پروژه ای بوده است که مظفر بقایی به آیت دیکته کرده است. اما جالب اینجاست که این مخالفان، هیچگاه به این موضوع که بقایی متهم به مشارکت در کودتای نوژه بود و به این خاطر بازداشت شد و در همان اشاره نمی کنند.(7) کودتایی که محور اصلی آن، بمباران بیت امام در جماران بود. این مخالفان باید به این سئوال پاسخ دهند که چگونه بقایی از یک طرف، زمینه را برای جاری شدن ولایت امام خمینی در جامعه مهیا کرده است و از طرف دیگر در کودتایی که بر ضد ولی فقیه تدارک دیده شده مشارکت داشته است.

نقی زاده در مورد رابطه اصل ولایت فقیه و بقایی چنین می گوید:

«با پیروزی انقلاب اسلامی و استقرار نظام اسلامی،‌ مظفر بقایی در دی ماه 1358 یک میهمانی برگزار کرد و در حضور دوستانش اعلام بازنشستگی سیاسی کرد. او در سخنرانی اعلام بازنشستگی سیاسی خود، صراحتا گفت که ولایت فقیه را دو ریال قبول ندارد و حالا که شرایط جامعه به گونه ای است که اکثر مردم، سیستم ولایت فقیه را قبول دارند از صحنه سیاست کنار می رود. گروه لطف الله میثمی هم در همان ایام، این سخنرانی را پیاده کردند و در قالب کتابی با عنوان "افول یک مبارز"‌ منتشر کردند که این صحبتها را در آنجا می توانید بخوانید. وقتی موضع یک شخص در برابر ولایت فقیه اینگونه است، چگونه می توانیم آیت را در مطرح کردن اصل ولایت فقیه در قانون اساسی، تحت تاثیر او بدانیم؟»(8)


-------------------
پی نوشت:

1-  متن کامل این نامه را در این منبع بخوانید:

آبادیان، حسین «زندگینامه سیاسی دکتر مظفر بقایی»، موسسه مطالعات و پ‍ژوهشهای سیاسی،‌ چاپ دوم، با ویرایش مجدد و اضافات، بهار 1386، صفحه 611

2- همان، صفحه 406

3- حمید سیف زاده از اعضای قدیمی حزب زحمتکشان درگفتگو با هفته نامه شهروند امروز، شماره 59،‌ 27 خرداد 1387، صفحه 69، چنین می گوید:‌«آیت...در نهایت در سال 47 به طور رسمی از حزب اخراج شد.»

4- آبادیان، صفحه 536

5- امیرسعید نقی زاده سهی، متولد 1339، دارای مدرک لیسانس جامعه شناسی از دانشگاه تهران است. او به واسطه دوستی دایی اش، آقای "خرم بخت" با شهید آیت، از سالهای قبل از انقلاب با شهید محشور بوده است. نقی زاده سهی در حال حاضر،‌ مدیر مسئول مجله "فیلم و سینما" و کارشناس روابط عمومی سازمان صدا و سیما است.

6- مصاحبه نگارنده با امیرسعید نقی زاده سهی، 11 مرداد 1388

7- در مورد مشارکت بقایی در کودتای نوژه و دستگیر شدن او به این اتهام، نگاه کنید به: آبادیان، صفحه های 521 تا 529

8- مصاحبه نگارنده با نقی زاده سهی

منبع : وبلاگ یهود شناخت